عکّاسی یک هنر سرگرم کننده است. اگر با عکّاسی آشنایی چندانی ندارید و تصمیم به یادگیری آن نموده‌اید ابتدا باید اصول اوّلیه آن را یاد بگیرید.اگر به تازگی دوربین آرزوهای خود را خریداری و بدست آورده کرده‌اید، احتمالاً کمی در یادگیری سریع کار با آن و شناخت تنظیمات و امکانات آن سر درگم هستید و به کمک نیاز خواهید داشت. اکنون زمان آن رسیده تا ابتدا قدم به قدم با حالت‌های خودکار دوربین عکّاسی آشنا و آنها را بکار بگیرید؛ سپس در مطالب آینده به آموزش پیشرفته‌تری را فرا خواهید گرفت.
آشنایی کلّی با موقعیت دکمه‌های دوربین عکّاسی
قبل از هر چیزی باید دکمه‌های اصلی دوربین خود را بشناسید. پس به علائم و موقعیت‌های آن بر روی دوربین خود توجّه کنید. به دلیل گستردگی مدل‌های دوربین عکّاسی و تنوّع آنها سعی شده تا بطور بسیار ساده و روان مطالب بیان گردنند. به همین دلیل کمی باید کوشش نموده تا موقعیت و علائم استاندار جهانی که با شماتیک خاص در تمام دوربین‌های عکّاسی و لوازم دیجیتال وجود دارد را بر روی دوربین خود پیدا نمائید. در ادامه ابتدا به دو تصویر صفحه بعد با دقّت توجّه نمائید تا کلّیات موقعیت کلید‌های اصلی را بشناسید.
همان‌طور که در تصویر بالا مشاهده مینماید، تمام دوربین‌های عکّاسی DSLR دارای دکمه‌های فوق می‌باشند. هنگامی که برای اوّلین بار یک دوربین عکّاسی دیجیتال را در دست می‌گیرد اوّلین مرحلۀ روشن نمودن آن است. در تمام دوربین‌های عکّاسی دکمه‌ای همانند تصاویر زیر وجود دارد که وظیفه روشن و خاموش کردن دوربین را بر عهده دارد.
زمانی که برای اوّلین بار یک دوربین نو را روشن می‌کنید دوربین از شما تقاضا مینماید تا زبان منوهای دوربین و سپس تاریخ و ساعت و موقعیت اختلاف زمانی را بر اساس پایتخت کشور خود تنظیم نمائید. توجّه داشته باشد که در دوربین‌های نیکون، فوجی، سونی، پاناسونیک و ... می‌توانید زبان فارسی را انتخاب کنید این درحالی است که امکان انتخاب زبان فارسی در دوربین‌های DSLR کانُن وجود ندارد. حال دوربین آماده است تا دستورات شما را اجرا نماید. بر روی تمامی دوربین‌های عکّاسی یک پیچ فرمان با نام پیچ تغییر حالات در بالای آن وجود دارد که بسته به مدل دوربین شما دارای گذینه‌های مختلفی می‌باشد. این حالات به دو دسته تقسیم می‌شوند.
- بخش تماماً خودکار
- بخش نیمه خودکار و دستی
بخش تماماً خودکار
بخش خودکار، ویژه افراد تازه‌کار بوده و بعضاً افراد نیمه حرفهای هم از این بخش استفاده می‌نمایند. این بخش معمولاً از 6 تا 16 حالت عکّاسی را بسته به مدل دوربین شامل می‌گردد. تمامی حالات موجود در این بخش در تمام دوربین‌های عکّاسی و تلفن همراه و هر وسیلۀ دیگری که دارای دوربین دیجیتال عکّاسی است وجود دارد.
حالات موجود اکثراً بر اساس موقعیتی که می‌خواهید عکّاسی کنید در دسترس قرار گرفته‌اند تا شما تنها با انتخاب آنها بهترین عکس ممکن را ثبت کنید. برای آنکه بتوانید از این حالات استفاده کنید تنها کافیست تا پیچ تغییر حالات را بچرخانید و گذینه مَد نظر خود را روبروی شاخص وضعیت قرار دهید و سپس تنها کاری که باید انجام دهید فشردن دکمه شاتر دوربین می‌باشد.
معرّفی حالات خودکار دوربین
حالت خودکار
در حالت اتوماتیک اکثر تنظیمات برای عکسبرداری توسّط دوربین و بر اساس شرایط سوژه‌ی مورد نظر انجام می‌شود. اگر نور کافی در کادر نباشد فلاش دوربین بطور اتوماتیک عمل خواهد کرد. نماد این حالت در دوربین‌های مختلف به‌صورت روبرو می‌باشد.
برای عکّاسی اتوماتیک بدون فلاش می‌توانید از حالت بدون فلاش (با نماد ) استفاده کنید. در شریط یا مکان‌هایی که عکّاسی با فلاش ممنوع است، مانند هنگام عکّاسی از نوزادان، عکّاسی در موزه‌ها یا عکّاسی با نور طبیعی زمانی که نور مطلوب در دسترس است می‌توانید از حالت اتوماتیک بدون فلاش استفاده کنید.
همچنین اگر مایلید تا تصویر مقابل خود را بر روی صفحه نمایش دوربین مشاهده کنید می‌توانید با فشردن و یا تغییر وضعیت دکمه Live View به اختصار Lvنمای روبروی خود را از درون نمایاب به صفحه نمایش دوربین جهت نمایش تغییر دهید. در دوربین‌های DSLR یکی از راه‌های زیر که در تصویر مشاهده می‌نمائید وجود دارد.
هنگام عکّاسی توسّط نمایاب (منظره‌یاب) دوربین، سوژه را توسّط منظره‌یاب دوربین به گونه‌ای کادربندی کنید تا سوژه اصلی شما درون ناحیه‌ی فوکوس خودکار یا همان اتوفوکوس (Auto Focus) دوربین قرار گیرد.
در حالت نمایش زنده (live view)؛ در تنظیمات بطور پیش فرض دوربین به‌صورت اتوماتیک چهره‌های سوژه را تشخصی می‌دهد و فوکوس می‌کند، در صورتی که هیچ چهره‌ای تشخیص داده نشد می‌توانید فوکوس را به‌صورت دستی بر روی چهره‌ی سوژه خود تنظیم کنید.
دکمه‌ی شاتر را تا نمیه فشار دهید. برای فوکوس کردن می‌بایست دکمه‌ی شاتر را 
تا نمیه فشار دهید تا نقطه‌ی فوکوس فعّال نمایان شود. در شرایط با نور کم ممکن است فلاش دوربین بیرون آمده و لامپ کمکی اتوفوکوس روشن شود. در صورتی که سوژه فوکوس شده باشد دوربین با پخش صدای بوق یا با نمایش یک علامت دایره سفید یا سیاه در منظره‌یاب وضعیت فوکوس را نشان می‌شود.
در حالت نمایش زنده (live view) زمانی که سوژه فوکوس است با کادر سبزی مشخّص می‌شود و در صورتی که دوربین نتواند سوژه را در حالت فوکوس قرار دهید با کادر قرمز رنگ نمایش می‌دهد.
برای گرفتن عکس، دکمه‌ی شاتر را به آرامی تا انتها فشار دهید. تبریک میگم شما موفّق شدید اوّلین عکس را با دوربین خود بگیرید. زمانی که ثبت تصویر انجام شد، لامپ کارت حافظه برای چند ثانیه روشن می‌شود. هنگامی که لامپ کارت حافظه روشن است کارت یا باتری را از دوربین خارج نکنید.
در کلّیه حالت‌های خودکار عکس با فرمت JPG ثبت و پردازنده دوربین بطور کلّی بطور خودکار ویرایش و اصلاح رنگ، نور و نویز را انجام می‌دهد. از حالات خودکار برای عکّاسی آماتور یا اشتراک در اینترنت و زمانی که وقت کافی برای تنظیم دوربین وجود ندارد و یا قصد ندارید بعداً عکس‌ها را ویرایش نمائید استفاده می‌شود.
آموزش حالت خودکار صحنه‌ها Scene mode
برای استفاده از حالت صحنه‌ها (SCENE) یا (SCN)، گزینه‌ی انتخاب حالت را در وضعیت scene قرار دهید و سپس با چرخاندن دکمه‌ی فرمان اصلی دوربین می‌توانید حالت دلخواه را در صفحه‌ی نمایش دوربین مشاهده کنید.
در بعضی از دوربین‌ها گذینه‌های حالت صحنه به‌صورت مجزا بر روی پیچ تغییر حالات قرار گرفته‌اند. پس از حالت تماماً خودکار شما می‌توانید دوربین را بر اساس حالت یکی از حالات صحنه‌ای که قصد دارید عکّاسی کنید تنظیم نمائید. توجّه داشته باشید که حالت scene در زمانی که دوربین در حالت live view و بر روی فیلمبرداری باشد غیرفعّال می‌شود.
حالت پرتره – Portrait
این حالت برای عکّاسی پرتره (چهره) استفاده می‌شود. در این حالت دوربین بافت سطح پوست را نرم می‌کند. همچنین اگر فاصله‌ی سوژه تا پس زمینه زیاد باشد یا از لنز تله فتو برای عکّاسی استفاده کنید عمق میدان مشاهده می‌شود (پس زمینه سوژه تار می‌گردد).
حالت منظره – Landscape
این حالت برای عکّاسی از مناظر در طبیعت استفاده می‌شود. رنگ منظره‌ها در روز به‌صورت روشن و درخشان ثبت می‌شود. میزان گشودگی دیافراگم بر اساس شرایط نوری به‌صورت خودکار تغییر مینماید.
حالت کودک – Child
این حالت برای عکسبرداری از بچّه‌ها استفاده می‌شود. در این حالت، جزئیات لباس و پس زمینه به‌صورت درخشان ثبت می‌شود در حالی که رنگپوست کودک نرم و طبیعی می‌باشد.
حالت ورزشی – Sport
این حالت در عکّاسی از سوژه‌های متحرک استفاده می‌شود. با استفاده از سرعت‌های بالای شاتر، حرکت‌ها را ثبت می‌کند تا سوژه‌ی اصلی بطور واضح و برجسته ثبت شود.
حالت کلوز آپ (نزدیک) – Close Up
این حالت جهت نزدیک‌تر شدن هر چه بیشتر به سوژه‌های کوچک مانند گل‌ها و حشرات استفاده می‌شود. (با استفاده از لنز‌های ماکرو می‌توانید از
فاصله‌های بسیار نزدیک عکّاسی کنید).
پرتره در شب – Night portrait
این حالت برای عکّاسی پرتره (چهره) با حفظ تعادل نور بین سوژه اصلی و پس زمینه در فضاهای کم نور استفاده می‌شود.
گزینه‌های اختصاصی در مُد SCENE
حالت منظره در شب – Night landscape
این حالت در عکّاسی نماهای شهری استفاده می‌شود. در این حالت نویز تصویر کاهش یافته و رنگ‌ها غیر طبیعی
خواهند بود، که شامل نورهای خیابانی و تابلوهای نئون می‌باشد.
حالت مراسم / داخلی – Party / indoor
این حالت در مراسم‌هایی چون جشن تولّد یا عروسی و میهمانی‌های شبانه استفاده می‌شود. در این حالت نور پس زمینه ثبت شده و مناسب جهت عکّاسی پرتره در
فضای داخلی می‌باشد.
حالت ساحل / برفی – Bach / Snow
این حالت در مواقع آفتابی که انعکاس نور بر روی سطح برف و شن‌های ساحل زیاد است استفاده می‌گردد.
حالت غروب – Sunset
این حالت در غروب آفتاب استفاده می‌شود و در آن رنگ نارنجی، زرد بسیار زیباتر دیده می‌شود.
حالت طلوع / غروب – Dusk / dawn
در این حالت رنگ‌های طبیعی قبل از طلوع خورشید یا بعد از غروب خورشید حفظ می‌شود.
حالت حیوانات خانگی – Pet portrait
از این حالت برای عکّاسی از حیوانات خانگی پر تحرک استفاده می‌گردد.
حالت نور شمع – Candlelight
برای عکّاسی از نور شمع روی کیک جشن تولّد یا عروسی خود می‌توانید از این حالت استفاده کنید و پرتو نور شمع را زیباتر ثبت کنید.
غنچه‌ی گل – Blossom
از این حالت برای عکّاسی از منظره‌های گل و سایر مناظری که شامل مناطق وسیعی از گل‌ها می‌باشند استفاده کنید. رنگ‌ها زنده‌تر و سفید، سفیدتر ثبت می‌شود.
حالت رنگ‌های پاییزی – Autumn colors
در این حالت رنگ‌های زرد و قرمز برگ‌های پاییزی به‌صورت درخشان ثبت می‌شوند و رنگ‌های گرم پاییزی جلوه خود را به زیبایی نمایان می‌کند.
حالت غذا –Food
از این حالت برای عکّاسی از خوراکی‌ها همراه با رنگ‌های درخشان آنها استفاده کنید. در این حالت عکس همچون خود غذا اِشتها را تحریک می‌کند.
حالت جلوه‌های ویژه
در دوربین‌ها می‌توانید زمانی که عکسبرداری و فیلمبرداری می‌کنید از فیلترهای جلوه‌های ویژه (Filter effects) استفاده کنید. جلوه‌های ویژه با نام Effect بر روی پیچ تغییر حالت در دسترس می‌باشد.
دید در شب – Night vision
از این جلوه می‌توانید برای عکّاسی در تاریکی‌ها نسبتاً مطلق که از ISO بالا استفاده می‌گردد بهره برد. در این حالت تصاویر سیاه و سفید ثبت شده و دارای نویز نسبتاً اندکی خواهند بود.
اثر نقّاشی آب رنگ – Water painting | Color Sketch
در این حالت عکس‌ها مانند یک نقّاشی آبرنگ با رنگ‌های نرم ثبت می‌شوند. توجّه داشته باشید که صحنه‌های شبانه یا صحنه‌های تاریک ممکن است با درجه‌بندی صاف (واضح) ارائه نگردد و ممکن است نا‌منظم یا دارای نویز قابل توجّهی باشد.
دامنه دینامیکی بالا – Miniatur
یک اثر دایوراما[1] یا ژرفانما را ایجاد می‌کند. تصویر را به گونه سه‌بعدی که حالت مینیاتوری دارد تغییر پیدا می‌کند. کلِّ تصویر تار است و تنها بخشی (معمولاً مرکز) واضح است و سوژه‌ها کوچک به نظر می‌رسند.
رنگ انتخابی – Selective color
توسّط این جلوه که باعث می‌گردد بتوانید یک تصویر سیاه-سفید بگیرد امّا تعیین نمائید که مثلاً فقط رنگ قرمز (یا هر رنگ دیگر مد نظر شما) در هرکجای
تصویر واقع بود دیده شود و بقیه تصویر سیاه-سفید باشد.
ضدّ نور – Silhouette
از این جلوه می‌توانید برای عکّاسی ضدّ نور از سوژه‌های در مقابل پس زمینه‌های روشن استفاده کنید.
از این جلوه می‌توانید برای عکّاسی از سوژه‌های روشن استفاده کرد تا سوژه نور بیشتری داشته باشد. این تصاویر فضایی رازآلود و مُبهَم در خود دارند.
سوژه تاریک – Low key
از این جلوه می‌توانید برای عکّاسی در فضای کم نور و سوژه‌های تیره و تاریک استفاده کنید تا نقاط روشن به‌صورت درخشان ثبت شوند و باعث ایجاد حس سبکی،
نرمی و آرامش در عکس شود.
چشم ماهی – Fish-eye
در این حالت عکس‌های گرفته شده همانند عکس‌های لنز چشم ماهی خواهند شد. به‌عبارت ساده‌تر ناحیه‌ای که در امتداد حاشیه تصویر است تغییر شکل می‌یابد. همچنین، قسمت مرکز تصویر را گسترش می‌دهد، وضوح در مرکز کاهش می‌یابد. هنگام تنظیم این جلوه تصویر بر روی صفحه را بررسی کنید.
اسباب بازی – Toy camera
در این حالت گوشه‌های عکس تیره می‌گردد و رنگی را به تصویر می‌کشد که به نظر می‌رسد که با یک دوربین اسباب بازی گرفته شده است. شما می‌توانید
رنگ را با تنظیم رنگ تغییر دهید.
دامنه دینامیکی بالا – HDR
در این حالت عکس‌هایی با دامنه داینامیک بالا می‌توان گرفت. به‌عبارت خیلی خیلی ساده‌تر تصاویر در این روش بسیار زیباتر و با رنگ‌های بهتر و بخش‌های تاریک و روشن نسبت به هم دارای یک تعادل هستند.
سیاه & سفید – B & W
در این حالت عکس‌هایی به‌صورت سفید–سیاه می‌توان گرفت. این حالت که به اختصار B&W نامیده می‌شود مخفف کلمه‌های Black and White می‌باشد
که در برخی دوربین‌ها با نام Monochrome در دسترس
می‌باشد.
|
- همچنین با فشردن دکمه Menu می‌توانید توسّط >کلید چهار جهته در بین گزینه‌های موجود در فهرست باز شده جابجا گردید و با فشردن دکمه OK یا SET گزینه مورد نـظر را انتخاب و یا مقادیر آن را تغییر یا تأیید نمود. کاربـرد دیگر این کلید آن است که توسّط آن می‌توان ناحیه انتخابی (مربعی درون تصویر) درون صفحه نمایشگر را جابجا نمود.
- در دوربین‌های با قابلیت لمسی کانُن با فشردن دکمه Q می‌تواند قابلیت لمسی تغییر گزینه‌ها را فعال نمائید.
|
بخش نیمه خودکار و دستی
بخش نیمه خودکار و دستی یکی از بخش‌های بسیار پر طرفدار و پر استفاده توسّط عکّاسان نیمه‌حرفه‌ای و کاملاً حرفهای می‌باشد. این بخش تشکیل شده است از چهار حالت P، S، A و M که هرکدام کمک بسیار زیادی به عکّاس می‌نمایند تا کلّیه اصول پایه‌ای، قوانین و هنر عکّاسی را مدیرت و به اجرا بگذارند. من قصد دارم شما را با مطالعه این کتاب از یک عکّاس مبتدی و تازه کار به یک عکّاس حرفهای با بالاترین دانش روز تبدیل کنم. پس اگر شما هم می‌خواهید تا یک عکّاس شوید مجدداً از فصل سوم تا انتهای فصل هفتم را با دقّت بیشتری مطالعه کنید زیرا دانستن و یاد آوری مطالب این چند فصل الفبای شروع یادگیری اصول پایه عکّاسی می‌باشد.
بخش نیمه خودکار
حالت عکسبرداری P (برنامه‌ریزی شده – Programmed)
این حالت دقیقاً عملکردی شبیه به حالت تمامً خودکار دارد. با انتخاب آن دوربین تمام تنظیمات لازم را به‌صورت خودکار انجام می‌دهد. امّا تفاوت آن با حالات تماماً خودکار در این است که شما می‌تواند علاوه بر فرمت فشرده شده JPEG با فرمت غیر فشرده RAW عکّاسی نمائید. علاوه بر آن مدیریّت استفاده از فلاش دوربین در دست شماست که آیا فلاش عمل نماید یا خیر. صحنه روبروی دوربین را تا چه میزان روشن نماید و یا اینکه روشن شدن آن باعث قرمز شدن چشم سوژه بشود یا خیر. همچنین در این حالت شما می‌توانید حسّاسیت سنسور دوربین (ISO) را به دلخواه تنظیم نمائید تا دوربین نسبت به ISO تعیین شده عمل مثلث نوردهی را نسبت به نور محلِّ عکسبرداری به بهترین شیوه ممکن انجام دهد. در این حالت (P) تنها کافیست شما کادربنی را انجام و دکمه شاتر را فشار دهید.
حالت عکسبرداری S یا TV(تقدم شاتر - Shutter Priority)
در حالت عکسبرداری با تقدم شاتر، شما سرعت شاتر را انتخاب می‌کنید و دوربین بهترین گشودگی روزنه دیافراگم را بطور اتوماتیک برای بهترین نوردهی انتخاب می‌کند. از سرعت‌های پایین شاتر برای محو کردن سوژه متحرک و از سرعت‌های بالا برای (فریز کردن) حرکت استفاده می‌شود. به‌تصویر مقابل توجّه کنید. تصویر سمت چپ با یک سرعت شاتر بالا (در کسری از ثانیه) گرفته شده است و تصویر سمت راست با یک سرعت شاتر آهسته ثبت شده. حرکت آب در تصویر سمت راست پیوسته (کشیدگی) و همچون یک ابر ثبت شده است.
حالت عکسبرداری A یا AV (تقدم دیافراگم - Aperture Priority)
در حالت عکسبرداری با تقدم گشودگی روزنه دیافراگم، شما میزان گشودگی دیافراگم را انتخاب می‌کنید و دوربین بهترین سرعت شاتر را بطور اتوماتیک برای بهترین نوردهی انتخاب می‌کند. از گشودگی روزنه دیافراگم بازتر برای محل‌های کم نور یا ایجاد عمق میدان (محدوده فوکوس کم) استفاده می‌گردد و از گشودگی روزنه دیافراگم بسته‌تر (محدوده فوکوس زیاد)
در محل‌های پر نور و یا عکّاسی منظره استفاده می‌شود.
به‌تصویر مقابل توجّه کنید. تصویر سمت چپ با یک گشودگی دیافراگم زیاد گرفته شده است و در آن گل کاملاً واضح امّا پس‌زمینه (پشت سوژه) کاملاً تار گردیده است. تصویر سمت راست با یک گشودگی دیافراگم بسیار بسته ثبت شده است و به همین دلیل از نزدیک‌ترین سوژه به لنز (گل) تا دورترین سوژه‌ها (پشت سوژه) به وضوح ثبت گردیده است. به این مسئله که باعث وضوح بیشتر یا تار شدن سوژه از نزدیک‌ترین تا دورترین سوژهِ صورت می‌گیرد، عمق میدان یا عمق محدوده فوکوس گفته می‌شود.
بخش دستی
حالت عکسبرداری M (تنظیمات شخصی – Manual)
در حالت عکسبرداری دستی تمامی تنظیمات مثلث نوردهی و تنظیمات مربوط به دمای رنگ، فوکوس، حسّاسیت سنسور و ... باید با دانستن اصل پایه مثلث نوردهی انجام پذیرد. از این گزینه عکّاسان حرفهای و نیمه حرفهای بیشتر استفاده می‌نمایند و عکّاس با دانش اصول پایه و مهارت‌های تجربی خود اقدام به ثبت عکس مینماید. مثلاً عکّاسی از ماه و یا عکّاسی از ستارگان نیازمند تجربه و مهارت خاص خود می‌باشد. در صورت اشتباه تنظیم کردن هر یک از اجزاء مثلث نوردهی، عکس ثبت شده یا بیش از حدِّ ایده‌ال تیره یا روشن می‌گردد. عکّاسی در این حالت نیازمند صبر، تمرین بسیار در کنار مطالعه ژانرهای عکّاسی و تجربه بسیار در شرایط مختلف محیتی است و در اصل شما توسّط یک دوربین دیجیتال امروزی سوار بر ماشین زمان شده و به عصر دوربین‌های آنالوگ باز خواهید گشت و بایستی چالش‌های بسیاری را تجربه نمائید تا بتوانید یک عکس با کیفیت و خوب را به ثبت برسانید.
در ادامه ابتدا اصول مثلث نوردهی و بعد از آن با انواع لنزها در عکّاسی و سپس به طور بسیار کوتاه و مختصر کمی دربارۀ فوکوس خودکار (واضح سازی) تصویر توضیح و آشنا می‌گردید.
[1]- diorama
منبع: برگرفته شده از کتاب آموزش صفر تا صد اصول پایه عکّاسی دیجیتال نویسنده: حمید حساس
.jpg)
